ADHD - co to jest?

Z czasem zaburzenie zaczęto określać mianem Attention dificit disorder (ADD) czyli zespołem deficytu uwagi z nadpobudliwością lub bez niej. Badacze dostrzegli główny problem w nieprawidłowym przebiegu funkcji hamowania w płatach czołowych. Wskutek określonych mediatorów (m.in. dopaminy) procesy odsiewania (filtrowania) bodźców na poziomie pnia mózgu przebiegają nieprawidłowo, ważne i nieważne bodźce traktowane są tak samo, bez żadnej selekcji;  osoba dotknięta tym zaburzeniem nie potrafi odciąć się od napływu bodźców i informacji, co dosłownie zmusza ją do przerzucania się z jednego działania w drugie i nie chodzi tu o niemożność skoncentrowania się na jednej rzeczy – jest to raczej zdolność skupiania się na wielu rzeczach na raz, a związane jest to z ewidentną dysfunkcją neuroprzekaźników.

Analiza objawów

 Osoby z ADHD mają albo wysoką motywację,  albo nie mają jej wcale. Jeśli osoba taka staje przed nowym, interesującym albo ambitnym zadaniem, styka się z sympatycznym człowiekiem, wtedy wszystko idzie znakomicie. Jeśli nie – wyniki są marne(niezależnie od dziedziny), nawet przy dokładaniu wszelkich starań, „aby być roztropnym”. Z tym fenomenem muszą walczyć nawet osoby dorosłe.
             Pociągające zadanie wykonuje natychmiast entuzjazm w formie pozytywnych uczuć (angażowanie emocji i motywacji).  Płaty czołowe otrzymują wiele informacji z okolic pnia i mogą właściwie funkcjonować. Informacje przyjmowane są aktywnie i uważnie, celowe działania i koncentracja nie sprawiają kłopotów. Kiedy temat zadania jest interesujący, osoby takie, dysponujące oczywiście odpowiednią wiedzą, nie mają problemu ze zrozumieniem i wykonywaniem polecenia: czytanie albo słuchanie nie sprawia im trudności, szczególnie przy pozytywnym zaangażowaniu emocjonalnym. Jeśli jednak tekst jest zbyt skomplikowany albo nudny, wtedy nawet osoba dorosła, która wie, że przeczytanie go jest ważne albo konieczne, stwierdza, że nie potrafi od razu prześledzić tekstu ze zrozumieniem. Spojrzenie „umyka”, trzeba sporego wysiłku, aby zmusić się do skupienia i dokładnego przeczytania danego fragmentu, co wymaga czasu. Podobnie jest z małym dzieckiem, na przykład w szkole. Tyle tylko, że nie znajduje się ono jeszcze na takim etapie rozwoju, aby mogło zrozumieć konieczność zmuszania się  do nauki. Jest jednak zdolne do wysiłku dla osiągnięcia celów, które samo uważa za ważne (ze względu na pochwałę, bo lubi nauczyciela).
             Stan emocjonalny osób z ADHD waha się, nastrój może się zmieniać w zależności od zasadniczego nastawienia emocjonalnego danej osoby do różnego rodzaju sytuacji życiowych. Takie zasadnicze nastawienie (pozytywne, negatywne) wyrabia się w toku nabywania doświadczeń w sytuacjach podobnych do zaistniałej. Nastrój może zmieniać się okresowo, bez specjalnej przyczyny i uwarunkowania konkretnymi i świadomymi wspomnieniami z analogicznych przeżyć. Ta labilność utrudnia wykonywanie zadań.
Impulsywność, tak charakterystyczna dla osób z ADHD, jest źródłem wielu problemów: pobudzenie (bodziec) wywołuje natychmiastową reakcję – myśl, działanie. Czasami wydaje się, że dziecko mówi coś albo robi, nie włączając w to zupełnie myślenia.
             Wrażliwość na wszelkie bodźce, otwartość na wszystko, co dzieje się wokoło w danej chwili – to wszystko sprawia, że jedno spostrzeżenie goni drugie, tworząc nieprzerwany strumień percepcji; ale to samo dotyczy procesów myślenia. Impulsywność rządzi także myśleniem.
Krańcowo sprzeczne formy zachowań osób z ADHD można wyjaśnić tym, że reagują one na wszystko albo nie reagują na nic. W zależności od indywidualnych uzdolnień i motywacji przyjęte bodźce są rejestrowane mniej lub bardziej świadomie i przetwarzane impulsywnie albo z myślą o celu działania.
Jeśli to, co spostrzega osoba z ADHD, ma dla niej wysoką wartość, wtedy reaguje ona z dużą wrażliwością, o wiele większą niż „normalna” osoba. Jeśli coś jej nie interesuje – może okazać obojętność, brak wrażliwości albo wręcz gruboskórność. To dlatego, ten sam człowiek może – w zależności od sytuacji – wydawać się roztrzepany albo skupiony, ujmujący albo odpychający, godny albo niegodny zaufania, może sprawiać wrażenie osoby elastycznej albo bardzo zasadniczej, optymisty lub pesymisty.
         Myślenie pacjentów z ADHD nie jest usystematyzowane, myśli „przeskakują” od jednego skojarzenia do drugiego, przy czym każda kolejna asocjacja wywołuje konkretne wspomnienia. Podczas rozmowy osoba taka nieświadomie zakłada, że kiedy zaczyna o czymś mówić, rozmówca wie, o co chodzi, że treść wspomnień jest taka sama, że nadąża on za nagłymi myślowymi skokami i skojarzeniami. Naturalnie wielokrotnie słyszą albo mogą zaobserwować na pozytywnych przykładach, jak należy postępować – ale przełożenie tego na praktyczne działania jest bardzo trudne. Otoczenie nie rozumie istoty niepowodzeń i określa zachowanie osoby jako „głupotę”, „niechęć”, „lenistwo”, czy nawet „złą wolę”, a nieraz jako „zdolny leń”. To z kolei rzeczywiście zniechęca osobę z ADHD do wysiłku, poziom motywacji spada, maleje ochota do podejmowania działań w dziedzinach, w których ciągle coś się nie udaje. A gdy taka osoba stanie przed „trudnym” zadaniem, poziom pobudzenia gwałtownie podnosi się w skutek niepewności albo wewnętrznego oporu – co oczywiście w krótkim czasie prowadzi do niepowodzenia. Wszystko to sprawia, że osoby z ADHD spontanicznie stosuje rozmaite strategie unikania przykrych sytuacji: wynajduje najróżniejsze wymówki, dyskutuje „po co”, „na co”, „dlaczego”. Na te wszystkie strategie otoczenie znowu reaguje negatywnie, co z kolei pogarsza sytuację psychiczną danej osoby (spadek nastroju, motywacji, jeszcze większą niepewność albo złość). Kolejne niepowodzenie jest nie do uniknięcia. Reakcje otoczenia zaczynają coraz częściej wywoływać agresję, wybuchy rozpaczliwego płaczu albo wręcz nastroje depresyjne.
        Większość dzieci z ADHD ma problemy z rysowaniem i pisaniem oraz wykazuje poważne upośledzenie zdolności dozowania siły mięśni (najprawdopodobniej w związku z ograniczeniem funkcji kontrolnych płatów czołowych). Dzieci nie lubią tych czynności i nie chcą ich także ćwiczyć.
Trudności występują także  podejmowaniu decyzji – podczas procesów decyzyjnych zatrzymanie się przy jakiejś myśli (aspekcie sprawy) natychmiast wywołuje skojarzenie z inną (zakłócającą) myślą (innym aspektem). Czasem jednak decyzje podejmowane są spontanicznie, zwłaszcza przez dzieci, co dla otoczenia jest niezrozumiałe.

35 zalet dzieci z ADHD

powrót